معرفت ابنعربی به مقام تکوینی امام علی (ع)
در باب ششم از جلد اول فتوحات مکیّه، محییالدین دربارهی شروع خلق و اولین مخلوق و صادر اول سخن میگوید و نزدیکترین موجود در قبول نور الهی را حقیقت محمّدی (صلی الله علیه و آله) میداند که عقل نامیده شده است. او اولین ظهور در عالم وجود است که حقیقت الهی در آن تعیّن پذیرفت و تجلّی کرد.
بعد از سخن دربارهی حقیقت ولایتِ حضرت محمد(ص) میگوید: و نزدیکترین مردم به او، علی بن ابیطالب است که اسرار تمام انبیای الهی در او جمع است: و أقربُ الناس الیه علی بن ابیطالب و سرّ الانبیاء أجمعین. [فتوحات مکیه 4 جلدی، ج 1، ص 119].
این چاپِ قدیمیِ 4 جلدی را «مکتبه دار الصادر» بیروت چاپ کرده است. کتاب فتوحات دارای دو نسخهی مخطوط اصلی است که هر دو توسط خود ابن عربی نگارش شده و بعد رونویسی شده است (نسخه A و B). دکتر عثمان یحیی محقّق سختکوش سوری با استفاده از نسخهی B (که در موزهی آثار اسلامی استانبول قرار دارد) و نسخهی A و دو نسخهی دیگر، یک تصحیح انتقادی از کتاب فتوحات را 30 سال قبل منتشر کرده که بسیار دقیق است.
آنچه بالاتر نقل کردیم، مربوط است به نسخهی مخطوط دوم. اما در نسخهی مخطوط اول (که توسط ابن عربی در سال 629 نگارش شده و دکتر عثمان یحیی آن را پایهی تصحیح قرار داده است)، عبارت چنین آمده است:
و أقرب الناس الیه علیبن ابیطالب ـ رضیالله عنه ـ امام العالمین و سِرُ الانبیاء اجمعین. [فتوحات، چاپ عثمان یحیی، ج 2، ص 227]
این همان عبارتی است که مرحوم ملامحسن فیض کاشانی در کتاب «کلمات مکنونه ص181» آورده و آقا محمدرضا الهی قمشهای نیز همینگونه نقل کرده است. اما در چاپهای فعلیِ فتوحات (به واسطهی اینکه از روی مخطوط دوم نقل شده) تعبیر «امام العالمین» حذف شده است.
به هرحال، مخالفین فلسفه ترجیح میدهند به جای این تحقیقات و دقّتها، خودشان را با یک سطر راحت کنند و بگویند: «فتوحات را سرچ کردیم! چنین عبارتی پیدا نکردیم!»
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.